Reumatoidalne zapalenie stawów jest przewlekłą chorobą zapalną, która atakuje więcej niż tylko stawy. W przeciwieństwie do choroby zwyrodnieniowej stawów, która jest spowodowana długotrwałym zużyciem chrząstki stawowej, reumatoidalne zapalenie stawów jest zaburzeniem autoimmunologicznym, w którym układ odpornościowy atakuje własne tkanki i komórki, w tym stawy, skórę, oczy, serce, płuca, i nerwy.
Z czasem utrzymujące się zapalenie może prowadzić do stopniowej utraty ruchomości, bólu i deformacji stawów.
Podczas gdy naukowcy nie znaleźli jeszcze lekarstwa na reumatoidalne zapalenie stawów, fizjoterapia i nowsze leki biologiczne zapewniają ulgę szacunkowo 1,5 milionowi Amerykanów żyjących z tą chorobą.
Objawy
Reumatoidalne zapalenie stawów wpływa przede wszystkim na stawy. Wzorzec i charakterystyka choroby może być różna u różnych osób. U niektórych objawy wystąpią nagle i poważnie. W przypadku innych, objawy mogą rozwijać się stopniowo, często zaczynając od tępego obkurczu lub sztywności w mniejszych stawach, szczególnie w palcach rąk i nóg, zanim stają się coraz gorsze.
Z czasem inne stawy mogą zostać dotknięte. Wzorzec zaangażowania wydaje się być symetryczny, co oznacza, że objawy występujące po jednej stronie ciała będą zwykle odbijane z drugiej strony.
Najczęstsze objawy reumatoidalnego zapalenia stawów to:
- Wspólna tkliwość, ciepło, obrzęk i ból
- Zmęczenie, gorączka niskiej jakości i utrata masy ciała
- Poranna sztywność trwająca około godziny
Wraz z rozwojem choroby tkanki stawów mogą ulec związaniu razem (na uwięzi), powodując dalszą utratę ruchu. Erozja chrząstki, więzadeł i kości może w końcu spowodować, że staw całkowicie utraci to ustawienie i kształt, powodując poważne, a czasem nieestetyczne deformacje stawów.
Inne dotknięte narządy
Zapalenie wywołane przez reumatoidalne zapalenie stawów może również niekorzystnie wpływać na inne narządy, powodując objawy zarówno miejscowe, jak i ogólnoustrojowe (całe ciało). Do najczęstszych powikłań niepowiązanych należą:
- guzki reumatoidalne, stwardniałe guzki, które tworzą się pod skórą, najczęściej wokół łokci, pięt i kłykci
- zapalenie opłucnej, zapalenie błony śluzowej płuc, powodujące duszność, szybkie oddychanie, i suchy kaszel
- Zapalenie osierdzia, zapalenie błony otaczającej serce, powodujące ból w klatce piersiowej, ucisk w klatce piersiowej i zmęczenie
- Zapalenie naczyń krwionośnych, zapalenie naczyń krwionośnych, powodujące gorączkę, zmęczenie, utratę wagi oraz bóle mięśni i stawów
- Zapalenie twardówki, zapalenie na biało oka, powodując zaczerwienienie, łzawienie, nadwrażliwość na światło i utratę wzroku
Rzadziej dochodzi do uszkodzenia kości, tkanki nerwowej i narządów, takich jak nerki i wątroba.
Przyczyny
Podobnie jak w przypadku innych chorób autoimmunizacyjnych, dokładna przyczyna reumatoidalnego zapalenia stawów jest nieznana. Statystycznie rzecz biorąc, kobiety są trzy razy bardziej narażone na zachorowanie niż człowiek. Ryzyko wzrasta z wiekiem, a objawy pojawiają się zwykle w wieku 40-60 lat.
Wydaje się, że genetyka odgrywa kluczową rolę w rozwoju choroby, co stanowi od 40 do 65 procent wszystkich przypadków, według badania z 2017 r. opublikowanego w The Lancet.
Dokładne mechanizmy nie zostały jeszcze zidentyfikowane, uważa się, że osoby z chorobami autoimmunologicznymi mają jedną lub więcej mutacji genetycznych, które zmieniają sposób, w jaki układ odpornościowy rozpoznaje i atakuje czynniki chorobotwórcze.
W prawidłowo funkcjonującym układzie odpornościowym rodzina genów zwana kompleksem ludzkich leukocytów (HLA) pomaga układowi odpornościowemu odróżnić własne komórki od obcych najeźdźców, takich jak wirusy i bakterie. W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów niektóre mutacje HLA mogą nieumyślnie poinstruować organizm, aby zaatakował własne komórki. Jednym z najczęstszych jest mutacja znana jako HLA-DR4.
Nie jest zaskakujące, że reumatoidalne zapalenie stawów ma tendencję do bycia w rodzinie. W rzeczywistości posiadanie historii choroby w rodzinie może zwiększyć twoje ryzyko nawet o 300 procent.
Przyczyną mogą być również inne czynniki, takie jak otyłość i palenie. Otyłość nie tylko kładzie nacisk na dotknięte stawy, nadmierne gromadzenie się komórek tłuszczowych wywołuje efekt prozapalny. Tymczasem palenie może zwiększyć ryzyko wystąpienia objawów choroby nawet o 300 procent, szczególnie u białych mężczyzn, którzy są długotrwałymi palaczami.
Rozpoznanie
Nie ma jednego testu laboratoryjnego ani obrazowego, który mógłby zdiagnozować reumatoidalne zapalenie stawów. Aby postawić diagnozę, lekarz musi przejrzeć historię choroby, wykonać badanie fizyczne i zamówić kombinacji testów laboratoryjnych i obrazowania. Do tradycyjnych testów laboratoryjnych należą:
czynnik reumatoidalny (RF), przeciwciało występujące u 80% osób żyjących z chorobą
- stopa sedymentacji erytrocytów (ESR), która mierzy stan zapalny w organizmie
- białko C-reaktywne (CRP), substancja wytwarzana przez wątrobę, która również jest wskaźnikiem stanu zapalnego
- Test anty-cyklicznego cytrulinowanego peptydu (anty-CCP), który wykrywa inne przeciwciało powszechnie występujące u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów
- Promienie X i obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) mogą być przez cały czas trwania choroby oceniać jej postęp i monitorować skuteczność leczenia.
Leczenie
Choć nie ma lekarstwa na reumatoidalne zapalenie stawów, wprowadzenie nowych leków biologicznych dało nadzieję tym, którzy nie znaleźli ulgi w tradycyjnych lekach przeciwbólowych i sterydach. Leczenie obecnie obejmuje zwykle kombinację typów leków.
Wśród nich:
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) takie jak Advil (ibuprofen) i Aleve (naproksen) mogą pomóc złagodzić ból i zapalenie łagodnego do umiarkowanego reumatoidalnego zapalenia stawów. Silniejsze NLPZ są dostępne na receptę. Działania niepożądane obejmują podrażnienie żołądka, wysokie ciśnienie krwi, dzwonienie w uszach, wrzody żołądka i toksyczność wątroby.
- Kortykosteroidy, takie jak prednizon, mogą zapewnić krótkotrwałą ulgę w bólu i stanach zapalnych, jednocześnie spowalniając uszkodzenie stawów. Efekty uboczne mogą obejmować osteoporozę, przyrost masy ciała, łatwe powstawanie siniaków, zaćmę, jaskrę i cukrzycę.
- Leki przeciwreumatyczne modyfikujące chorobę (DMARD) działają poprzez odpuszczanie odpowiedzi immunologicznej i spowalnianie postępu choroby. Do typowych DMARD należą metotreksat, Arava (leflunomid), azulfidyna (sulfasalazyna) i Plaquenil (hydroksychlorochina). Działania niepożądane mogą obejmować zwiększone ryzyko infekcji i uszkodzenia wątroby.
- Modyfikatory odpowiedzi biologicznej są nowszą klasą DMARD, zwykle stosowaną w połączeniu z metotreksatem. Obejmują one Cimzia (certolizumab), Enbrel (etanercept), Humira (adalimumab), Orencia (abatacept) i Remicade (infliksymab). W przeciwieństwie do DMARD wcześniejszej generacji, biolodzy kierują się specyficznymi komponentami układu odpornościowego, a nie układu odpornościowego jako całości. Skutki uboczne obejmują zwiększone ryzyko infekcji.
- Fizjoterapia jest również integralną częścią leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów i może wykorzystywać ciepło, lód, przezskórną stymulację elektryczną, ultradźwięki, ćwiczenia z zakresu ruchu i delikatne ćwiczenia wzmacniające. Terapia zajęciowa może być również pomocna, jeśli artretyzm wpływa na twoje codzienne życie lub zdolność do pracy.
Wiele uzupełniających i alternatywnych leków (CAM), takich jak olej rybi, ogórecznik i wiesiołek okazały się korzystne w podtrzymywaniu leczenia łagodnego i umiarkowanego reumatoidalnego zapalenia stawów.
Radzenie sobie z życiem
Reumatoidalne zapalenie stawów jest trwającą przez całe życie chorobą, która może obniżyć jakość życia i pewność siebie, jeśli na to pozwolisz. Podejmując aktywne kroki w celu poprawy swojego zdrowia, możesz lepiej poradzić sobie z niektórymi trudniejszymi aspektami choroby i przezwyciężyć je.
Oprócz leków, utrata masy ciała i ćwiczenia fizyczne mogą poprawić Twoją mobilność i lepiej podtrzymać zakres ruchów. Nawet jeśli już doświadczasz upośledzenia, ćwiczenia o niskim wpływie, takie jak chodzenie, pływanie, jazda na rowerze, joga i Tai Chi, mogą utrzymywać ruchy stawów bez nadmiernego obciążania stawów.
Podobnie, terapia ciała i umysłu może pomóc w radzeniu sobie z bólem, zmęczeniem i lękiem, które często są nieodłączną częścią tej choroby. Opcje obejmują medytację, biologiczne sprzężenie zwrotne, ćwiczenia oddechowe i obrazowanie z przewodnikiem. Dzięki lepszemu zarządzaniu reakcją emocjonalną na objawy można nie tylko uzyskać większe poczucie spokoju, ale także lepszą kontrolę nad bólem.
Słowo od Verywella
Reumatoidalne zapalenie stawów często może izolować ludzi dotkniętych tą chorobą. Może nie tylko ograniczać zdolność do angażowania się w codzienne czynności, ale także wpływać na wiarę i poczucie własnej osoby, gdy fizyczne objawy choroby stają się bardziej widoczne.
Nie pozwól sobie ani bliskiej osobie iść samemu. Porozmawiaj z przyjaciółmi lub rodziną i daj im znać, przez co przechodzisz. Wiele osób po prostu nie rozumie, co to jest reumatoidalne zapalenie stawów lub jakie są wyzwania stojące przed ludźmi żyjącymi z tą chorobą. Im więcej się otworzysz i pomożesz im zrozumieć, tym łatwiej będzie im wesprzeć. Pomaga także dotrzeć do osób, które również cierpią na reumatoidalne zapalenie stawów.
