Doksorubicyna (nazwa handlowa Adriamycyna) jest powszechnie stosowanym środkiem chemioterapeutycznym, który jest bardzo skuteczny zarówno w przypadku chłoniaka nieziarniczego jak i chłoniaka nieziarniczego. Jest stosowany w praktycznie wszystkich schematach chemioterapii pierwszego rzutu w przypadku chłoniaków. Należy do klasy leków stosowanych w chemioterapii zwanych antracyklinami.
Doksorubicyna może powodować uszkodzenie serca
Powszechnie wiadomo, że doksorubicyna może powodować uszkodzenie serca u niektórych osób.
Podczas gdy inne antracykliny (takie jak epirubicyna i mitoksantron) mogą również powodować uszkodzenie serca, szanse są bardziej powszechne w przypadku doksorubicyny. Doksorubicyna powoduje zarówno wczesne, jak i późne uszkodzenie serca (zwane także kardiotoksycznością). Wczesne uszkodzenie występuje natychmiast po podaniu leku lub w ciągu 1 do 2 dni. Istnieją niewielkie efekty, które są zbierane na elektrokardiogramie (EKG) iw większości przypadków ustępują bez powodowania większych problemów. To obrażenia z opóźnieniem, które są ważne i poważniejsze.
Późne uszkodzenie serca
Późne uszkodzenie serca zaczyna się około roku lub dłużej po chemioterapii. Doksorubicyna wpływa głównie na mięśnie serca. Osłabia mięśnie serca i utrudnia pompowanie krwi dla serca. Kiedy jest ciężki, prowadzi do stanu zwanego zastoinową niewydolnością serca (CHF). Osoby z CHF narzekają na wiele objawów
- Stopniowo nasilająca się trudność w uciążliwej pracy, prowadząca do zmęczenia lub problemów z oddychaniem podczas wchodzenia po schodach lub chodzenia
- Kaszel, który pogarsza się w nocy
- Obrzęk stóp
- Trudności z oddychaniem w spoczynku
Jeśli nasilone , CHF może spowodować ciężką niepełnosprawność, a nawet śmierć.
Jak doksorubicyna uszkadza serce?
Doksorubicyna reaguje z niektórymi chemikaliami w organizmie (zwanymi enzymami), tworząc szkodliwe substancje zwane wolnymi rodnikami. Wytwarzanie tych szkodliwych wolnych rodników zwiększa się w narządach takich jak serce, gdzie jest więcej tlenu i żelaza.
Podczas gdy niektóre narządy mają specjalne enzymy niszczące wolne rodniki, serce ma stosunkowo słabą podaż tych enzymów. To sprawia, że mięśnie serca są podatne na uszkodzenia przez wolne rodniki.
Czynniki wpływające na uszkodzenie serca
Liczne czynniki zwiększają ryzyko uszkodzenia serca przy pomocy doksorubicyny.
- Wysoka dawka doksorubicyny z większym prawdopodobieństwem powoduje uszkodzenie serca. Całkowita dawka doksorubicyny otrzymana podczas życia człowieka powinna wynosić idealnie poniżej 400 mg na metr kwadratowy (powierzchni ciała). Ryzyko CHF przy tej dawce wynosi mniej niż 1 procent. Przy wyższych dawkach zwiększają się szanse na uszkodzenie serca. Na szczęście większość schematów chemioterapii wymaga niższych dawek.
- Jednoczesne stosowanie innych leków stosowanych w chemioterapii, które wpływają na serce, np. wysokie dawki cyklofosfamidu
- Leczenie promieniowaniem w klatce piersiowej
- Już istniejące choroby serca
- Młodszy wiek
- Pacjentki
Testowanie na uszkodzenie serca
Uszkodzenie serca jest zwykle testowane za pomocą echokardiogramu (zwykle zwanego "echo") lub skanowania MUGA w celu przetestowania za ilość krwi, którą serce może wypompować. Pod względem medycznym nazywa się to "frakcją wyrzutową lewej komory" lub LVEF. LVEF mierzy się dla większości osób przed rozpoczęciem leczenia, aby wykluczyć istniejący wcześniej problem z sercem.
Następnie można go zmierzyć ponownie podczas leczenia i późniejszych okresów, aby sprawdzić, czy występuje spadek LVEF. Czasami problemy kardiologiczne mogą być również widoczne w EKG.
Sposoby zmniejszania obrażeń
Istnieje kilka sposobów na zapobieganie lub zmniejszanie uszkodzeń serca
- Utrzymywanie całkowitej dawki doksorubicyny w bezpiecznych granicach
- Podawanie leku w postaci infuzji w roztworze soli zamiast wstrzykiwania
- Stosowanie nowego preparatu doksorubicyny o nazwie "liposomalna doksorubicyna" – lek jest zamknięty w tłuszczowej powłoce zwanej liposomem. Ta powłoka pęka tylko w obrębie raka, aby uwolnić lek. Normalne narządy, takie jak serce, są mniej dotknięte.
- Zastosowanie substancji o nazwie deksrazoksan w postaci wlewu wkrótce po podaniu doksorubicyny. Może zmniejszyć ryzyko uszkodzenia serca i jest zatwierdzony przez FDA w raku piersi z przerzutami.
Leczenie CCF
Niewydolność serca spowodowana przez doksorubicynę traktowana jest na tych samych liniach co inne typy niewydolności serca. Nie ma specjalnych leków na uszkodzenie serca związane z doksorubicyną. Odpoczynek, tlen i tabletki zmniejszają objawy CCF i stabilizują niewydolność serca. Ciężkie objawy mogą wymagać hospitalizacji.
Czy powinniśmy przestać stosować doksorubicynę?
Doksorubicyna jest niezwykle skutecznym lekiem do chemioterapii. Odgrywa rolę w leczeniu wielu nowotworów. Chociaż istnieje określone powiązanie doksorubicyny z uszkodzeniem serca, korzyści z zastosowania doksorubicyny przewyższają ryzyko. Uszkodzenie serca tym lekiem jest dość dobrze zrozumiałe, a jeśli doksorubicyna jest stosowana w bezpiecznych granicach dawek, nie ma powodu, aby zaprzestać używania leku tak użytecznego jak to.
Rak – zasady i praktyka onkologiczna (wydanie siódme). Redaktorzy – Vicent T Devita Jr., Samuel Hellman, Steven Rosenberg. (Rozdział 15: Farmakologia chemioterapii nowotworów: sekcja 7: Interaktywne środki topoizomerazy.)
