W ciągu ostatniego stulecia ludzie walczyli – i wygrywali – swój sprawiedliwy udział w walkach z chorobą. Szczepionki pokonały ospę. Antybiotyki podbiły szkarlatynę. A owadobójczy odstraszał choroby przenoszone przez komary.
Pomimo tych sukcesów niektóre choroby powracają. Wybuchy odry i świnki spowodowały, że spóźniono się o kilka nagłówków, a niegdyś zagubione patogeny, takie jak cholera, wracają do historii medycznych. Podczas gdy przyczyny powstawania i upadku chorób są często złożone i trudne do ustalenia, oto kilka kluczowych przyczyn niektórych z tych odrodzeń.
Odmowa szczepionki
Jedno z największych osiągnięć w dziedzinie zdrowia publicznego w historii, szczepionki przypisuje się masowemu spadkowi potencjalnie groźnych chorób, takich jak odra i polio. Chociaż większość rodzin przyjmuje szczepienia, coraz większa liczba wydaje się opóźniać lub całkowicie rezygnować ze szczepionek z powodu niezrozumienia bezpieczeństwa, skuteczności i konieczności szczepienia.
Na przykład w Teksasie liczba uczniów z niemedycznymi zwolnieniami od szkolnych wymogów dotyczących szczepień wzrosła w szybkim tempie z 10,404 w 2007 r. Do 52 756 w 2017 r. Podczas gdy ogólny wskaźnik szczepień przeciwko odrze w Teksasie utrzymywał się na dość stabilnym poziomie w latach 2007-2017 przy wskaźniku około 97 procent dla studentów, badania pokazują, że osoby nieszczepione mają tendencję do grupowania się w tych samych społecznościach i szkołach, co prowadzi do rozpadu ochronnej odporności na stado i pozostawiania tych osób podatnych na wybuchy choroby.
W przypadku Teksasu ponad 360 z 1745 niezależnych okręgów szkolnych – czyli 21 procent – miało wskaźniki szczepień przeciwko odrze poniżej progu 94 procent zalecanego dla uzyskania odporności na stada, a co najmniej pięć okręgów podało wskaźniki szczepień przeciw odrze 50 procent lub mniej. Jeśli ktoś zarażony odrą dostanie się do tych społeczności, choroba może rozprzestrzeniać się jak dziki ogień.
Odra jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób znanych ludzkości. Został oficjalnie uznany za wyeliminowany w Stanach Zjednoczonych w 2000 roku, ale od tego czasu zgłoszono dziesiątki ognisk i tysiące przypadków – w tym wybuch epidemii z udziałem Disneylandu, która doprowadziła do ponad 300 przypadków w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Według przeglądu opublikowanego w JAMA duża liczba osób zaszczepiających szczepionki w danej społeczności zwiększa ryzyko odry nie tylko dla osób nieszczepionych, ale także dla osób zaszczepionych. To dlatego, że żadna szczepionka nie jest w stu procentach skuteczna. Niektóre osoby, które otrzymują szczepionkę, mogą nie reagować na nią i mimo to być chore, jeśli są narażone na kontakt z wirusem.
O ile Stany Zjednoczone nie będą w stanie zwiększyć liczby szczepień w społecznościach w całym kraju, epidemie te najprawdopodobniej będą kontynuowane.
Odchudzanie lub niewystarczająca odporność
Odra nie jest jedyną chorobą, której można zapobiec dzięki szczepionce, która odradza się. Liczba przypadków krztuśca i świnki również wzrasta, a chociaż odmowa szczepionki jest z pewnością czynnikiem, jest jeszcze jeden sprawca, który potencjalnie jest w grze: niewystarczająca lub obniżająca odporność.
Wiele osób zaangażowanych w niedawne wybuchy świnki i krztuścowi zostało przynajmniej częściowo zaszczepione. Czy to oznacza, że szczepionka nie działa? Nie dokładnie.
Szczepionki przeciw krztuścowi i śwince są skuteczne w około 80 procentach, kiedy są po raz pierwszy podane. Z biegiem czasu jednak badania sugerują, że ta odporność maleje, a więcej dawek może być potrzebnych do ochrony przed epidemiami.
Szczepionki działają poprzez trening twojego ciała w walce z określonym patogenem, takim jak wirus, bakteria lub toksyna. Układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które zwalczają szczepionkę, a następnie przechowuje informacje na wypadek kontaktu z chorobą w przyszłości. To potężne narzędzie, ale to nie jest jak przełączanie przełącznika. Szczepionki nie gwarantują natychmiastowej i długotrwałej odporności wszystkim, którzy je otrzymują, i to samo dotyczy dzikich infekcji.
Jeśli organizm nie jest narażony na działanie patogenu lub szczepionki przez dłuższy czas, organizm może "zapomnieć", jak wytworzyć przeciwciała, i nie jest w stanie odpowiednio zwalczyć infekcji – nawet jeśli osoba została zaszczepiona. Strzały "Booster" mogą pomóc w utrzymaniu odporności układu odpornościowego na wypadek kontaktu z dziką postacią choroby, ale kto i jak często potrzebna jest inna dawka szczepionki, może się różnić.
Podczas gdy niektóre szczepionki zapewniają na pozór dożywotnią odporność, ochrona innych zanika z upływem czasu, i – tak jak w przypadku szczepionki przeciw odrze – nie wszyscy będą otrzymywać silną odpowiedź immunologiczną. Oznacza to, że pewna część danej populacji będzie narażona na ryzyko, nawet jeśli liczba szczepień jest wysoka.
Szczególnie w przypadku krztuśca istnieją również dowody na to, że zaszczepione osoby otrzymują ochronę przed aktywną chorobą – ale niekoniecznie przed kolonizacją. Mówiąc prościej, jeśli zaszczepiona osoba wejdzie w kontakt z bakteriami, mogą nie mieć kaszlu ani gorączki, ale mogą nadal rozprzestrzeniać bakterie na inne poprzez krople oddechowe – na przykład przez pocałunki. Jednak badacze wciąż się temu przyglądają.
Należy pamiętać, że chociaż szczepionki nie są doskonałe, nadal są najlepszym sposobem zapobiegania chorobom, takim jak świnka i krztusiec.
Lekoodporność
Antybiotyki były magiczną kulą do leczenia wielu chorób. Odkrycie penicyliny w późnych latach dwudziestych było przełomem dla ludzkości, ponieważ choroby, które kiedyś oznaczały pewną śmierć, nagle stały się uleczalne. Ale tak jak ludzie znaleźli sposoby, aby powstrzymać chorobę, również adaptują się wirusy i bakterie.
Na przykład gruźlica zabiła mniej więcej jednego na siedem osób, które ją otrzymały. Skuteczna diagnoza i leczenie doprowadziły do spadku częstości występowania w Stanach Zjednoczonych i na świecie, ale postęp jest zagrożony, ponieważ gruźlica lekooporna nadal rośnie na całym świecie. W niektórych przypadkach bakterie wydają się nieuleczalne w przypadku istniejących programów i leków.
I to nie jedyny. Odnotowano oporność na leki z wieloma chorobami – niektóre z nich stanowią naglące zagrożenie dla zdrowia publicznego, w tym chorób przenoszonych drogą płciową, takich jak rzeżączka. Przyczyny powstawania odporności są różne, ale wszystko sprowadza się do tego, jak i kiedy te leki są używane.
Gdy masz infekcję bakteryjną, możliwe jest, że masz już bakterie, które są naturalnie odporne na antybiotyk w tobie, a także niektóre "dobre" bakterie, które pomagają chronić twoje ciało przed "złymi" bakteriami. Antybiotyki zabijają oba, ale gdy nie są używane prawidłowo – nie kończąc na przykład wszystkich przepisanych ilości – mogą zostawić za sobą niektóre z tych złych, opornych bakterii. Bez dobrych bakterii, które mogłyby je powstrzymać, te "superbakterie" mogą się rozmnażać, przejmować i potencjalnie przenosić się z człowieka na człowieka lub przekazywać jego super siłę innym bakteriom.
Jednym z najważniejszych kroków w walce z lekoopornością jest zmiana sposobu stosowania i przepisywania antybiotyków. Według Centrów Kontroli i Prewencji Chorób, aż 50 procent czasu przepisano antybiotykom, są one przepisywane nieprawidłowo lub w sposób, który jest nieoptymalny – na przykład przepisywanie antybiotyków na to, co jest naprawdę infekcją wirusową, jak na przykład przeziębienie.
Nadużywanie antybiotyków u zwierząt hodowanych w celu produkcji żywności może również prowadzić do lekooporności chorób przenoszonych przez żywność, takich jak salmonella u ludzi, dlatego powinno być stosowane wyłącznie pod nadzorem i kierownictwem licencjonowanego lekarza weterynarii. Ludzie mogą również zrobić więcej, aby zapobiec oporności na lek poprzez cięższą pracę, aby zapobiec chorobom w ogóle poprzez lepsze mycie rąk, bezpieczne przygotowywanie żywności i stosowanie leków tylko wtedy, gdy jest to konieczne i zgodnie z zaleceniami.
Zmiany klimatyczne
Być może największy odrodzenie choroby ma dopiero nadejść. Wraz ze wzrostem globalnych temperatur na Ziemi obserwuje się zmiany nie tylko w środowisku, ale również w siedliskach zwierząt i interakcji człowieka, ponieważ ekstremalne zjawiska pogodowe – zawsze stanowiące zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa ludzi – stają się coraz częstsze.
Naukowcy ostrzegają, że cieplejsza, bardziej wilgotna planeta doprowadzi do odrodzenia się szeregu chorób. Ulewne deszcze i późniejsze powodzie mogą przytłoczyć kanalizację i cofnąć kanalizację, prowadząc do skażenia zasobów wodnych i wybuchów chorób, takich jak cholera. Cieplejsze temperatury i wzrost opadów umożliwiają pełzającym populacjom tropików coraz bardziej zbliżone do biegunów, ryzykując wzrost chorób przenoszonych przez wektor, takich jak malaria. Wzrastający poziom mórz prawdopodobnie wyprze całe społeczności i zmusi ich do przeniesienia się do coraz bardziej miejskich przestrzeni, gdzie choroby łatwiej się rozprzestrzeniają.
Kiedy i gdzie te wydarzenia się zdarzą, jest – w tym punkcie – w dużej mierze teoretyczne ze względu na wysoce złożony charakter ścieżek przenoszenia choroby. Jednak urzędnicy służby zdrowia przewidują, że zmiany klimatu prawdopodobnie zaostrzą i rozwiną aktualne problemy zdrowotne, szczególnie w obszarach, w których brakuje infrastruktury i zasobów do przygotowania i odpowiedzi.
Migotanie tego już zaczyna się pojawiać. Częstość występowania gorączki denga znacznie wzrosła w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci, częściowo z powodu cieplejszych temperatur i wyższych opadów, dzięki czemu jego wektor, komar Aedes, rozszerza swój nałóg. Zgłoszone przypadki wodorozcieńczalnych chorób biegunkowych powszechnie obserwowanych po silnych opadów atmosferycznych, takich jak legionella i cryptosporidium, wzrosły w ostatnich latach, a cieplejsze wody spowodowały, że bakterie odpowiedzialne za cholerety są w stanie przetrwać w obszarach, na których wcześniej nie mogły. Te podwyżki mogą być jedynie początkiem.
Słowo z Verywell
Zapełnienie i przepływ zachorowalności na choroby są bardzo złożone i prawie nigdy z powodu pojedynczej, samotnej przyczyny. Przykłady podane powyżej mają na celu zilustrowanie, w jaki sposób te konkretne czynniki wpływają na tendencje w chorobie i nie mają stanowić wyczerpującego wyjaśnienia, dlaczego dana choroba powraca.
Dodatkowo, chociaż niektóre z tych patogenów rzeczywiście wykazują oznaki odrodzenia, o wiele więcej jest podbijanych każdego dnia za pomocą szeroko zakrojonych i skoordynowanych działań na rzecz zdrowia publicznego. Znaczenie tego sukcesu nie powinno być pomijane.
